“ปอยส่างลอง” ประเพณีที่เต็มเปี่ยมด้วยเสน่ห์เพียงหนึ่งเดียวที่หาพอได้เฉพาะที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน มีความสำคัญต่อพี่น้องชาวไตหรือชาวไทใหญ่และยิ่งใหญ่ ซึ่งจะจัดงานเป็นประจำทุกปี แสดงให้เห็นถึงความศรัทธาในพระพุทธศาสนาของชุมชนท้องถิ่น ตลอดจนการ สืบทอดประเพณีจากรุ่นสู่รุ่น เพื่อสืบสานและอนุรักษ์ประเพณีอันดีงามที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น
ก่อนการจัดประเพณีปอยส่างล่อง เจ้าบ้านก็จะจัดทำกำหนดการ เพื่อเชิญชาวบ้านหรือบุคคลที่สนิทคุ้นเคยกัน แล้วส่งคนไปบอกบุญตามบ้านต่าง ๆ เรียกว่า ตกเทียน โดยนำเทียนไปแจกและบอกกำหนดการ ผู้ที่ได้รับเชิญจะไปร่วมงานและนำของใช้หรือเงินไปช่วยเจ้าภาพตามกำลังศรัทธา
ในวันงาน เริ่มด้วยการโกนผมของส่างลอง ให้เหลือแค่คิ้ว แต่งหน้า ทาปาก สวมใส่เครื่องประดับมีค่า เช่น สร้อยคอ กำไล แหวน และใช้ผ้าโพกศีรษะแบบชาวพม่า พร้อมเสื้อเชิงงอนปักดิ้นไหม นุ่งโจงกระเบนงดงาม คาดเอวด้วยเข็มขัดเงินค่ะ ส่วนผู้ที่เป็นพระอุปสมบทให้ส่างลอง เรียกว่า จองลอง และมีพี่เลี้ยงคอยปฏิบัติดูแลอย่างน้อยสามคน เรียก “ตะแปส่างลอง”
งานในวันแรก เรียกว่า วันรับส่างลอง ในตอนเช้านำเด็กที่โกนหัวแล้วไปแต่งชุดส่างลอง คล้ายเจ้าชายไทยใหญ่รับศีล นำส่างลองแห่ขอขมาศาลเจ้าประจำหมู่บ้าน ขอขมาพระสงฆ์ที่วัดและญาติผู้ใหญ่ที่เคารพรักใคร่ ตลอดทั้งวันและนำส่างลองกลับไปรับประทานอาหารพักผ่อนที่บ้านเจ้าภาพ วันที่สอง เป็นวันแห่เครื่องไทยทานทำในตอบเช้า มีขบวนแห่เครื่องไทยทานและส่างลองไปที่วัด เลี้ยงอาหารผู้มาร่วมขบวนแห่ และมีการทำขวัญส่างลอง เลี้ยงอาหารมื้อพิเศษมีอาหาร 12 อย่าง แก่ส่างลองด้วยค่ะ วันที่สาม เป็นวันบรรพชาสามเณร ตอนบ่ายแก่ จะทำการแห่ส่างลองไปที่วัดและทำพิธีบรรพชา และอาจมีจุดบั้งไฟ เพื่อเป็นการเฉลิมฉลอง
ทั้งนี้ประเพณีปายส่างลอยนี้ยังหมายถึงการบวชเณรโดยเลียนแบบพุทธประวัติของพระพุทธเจ้า ตอนเป็นเจ้าชายสิทธัตถะก่อนออกผนวช ดังนั้นนะคะ การกระทำทุกอย่างในช่วงที่เป็นส่างลอง ก็จะเสมือนว่าเป็นการปฏิบัติต่อกษัตริย์ ตั้งแต่การแต่งกาย ที่แต่งตามแบบกษัตริย์พม่าโบราณ นุ่งโจงกระเบน สวมเสื้อมีชายเชิงงอนปักดิ้นไหม ประดับด้วยเพชรนิลจินดา ทั้งสร้อย กำไล และแหวน ศีรษะสวมชฎายอดแหลม หรือโพกด้วยผ้าแพรและประดับด้วยดอกไม้ค่ะ
ดังนั้น ชาวไทใหญ่เชื่อกันว่า การบวชส่างลองนั้น มีอานิสงส์อันยิ่งใหญ่ และทำให้เด็กที่บวชนั้นมีจิตใจที่บริสุทธิ์นั่นเอง #ใบหยกเล่าเรื่อง #ชุมชนแชมเปี้ยน #Influencerเล่าเรื่อง
